Armoede in Nederland
Wat is armoede? Iemand leeft in armoede als ze na het betalen van de vaste lasten (wonen, energie en zorg) te weinig geld overhouden voor andere basisbehoeften.
In Nederland leven 540.000 mensen in armoede. Nog eens 1,2 miljoen mensen hebben een inkomen nét boven de armoedegrens en geen of weinig spaargeld.
Bron: CBS, Nibud en SCP oktober 2024.
Op deze pagina bundelt Stichting Armoedefonds informatie over armoede in Nederland.
Armoede in cijfers
- 540.000 mensen leefden onder de armoedegrens in 2023 (3,1%).
- 1,2 miljoen mensen had een inkomen net boven de armoedegrens en weinig tot geen spaargeld. CBS, Nibud en SCP noemen deze situatie ‘weinig beter dan armoede’.
- In een klas zitten gemiddeld één minderjarig kind dat opgroeit in een huishouden dat het financieel erg zwaar heeft.
- 1 op de 3 mensen in armoede was langdurig arm.
- 730.000 Nederlanders hebben problematische schulden.
- 1 op de 7 volwassenen kampt met verzorgingsarmoede.
Dit zijn de nieuwste cijfers over armoede in Nederland. De cijfers worden altijd een jaar later berekend en bekendgemaakt.
Bronnen: CBS, Nibud en SCP oktober 2024 | Rijksoverheid 2024 | Ipsos I&O 2024
Huishoudens met geldzorgen hebben vaak meer dan alleen financiële problemen. Juist daarom is het zo belangrijk dat de lokale armoedehulporganisaties hun werk kunnen blijven doen. Met jouw steun kan dit.
Gevolgen van armoede
Armoede heeft vergaande gevolgen voor iemands leven. Armoede zorgt bijvoorbeeld voor minder kans op een opleiding, heeft betrekking op je woonsituatie en je gezondheid. Schaamte, sociaal isolement, eenzaamheid, stress en depressies kunnen een gevolg zijn van armoede.
Armoede is slecht voor je gezondheid
Mensen met een laag inkomen hebben vaker last van een stapeling van gezondheidsproblemen en hebben over het algemeen een minder goede gezondheid. Mensen mijden een medisch specialist of bijvoorbeeld de tandarts. Ze zijn bang voor de kosten die dit met zich meebrengt. Vergeet ook zeker niet de verplichte eigen bijdrage in de ziekte kosten en medicijnen die niet worden vergoed, ook deze kosten zorgen ervoor dat mensen minder snel medische hulp inschakelen.
Armoede geeft stress
Constante, langdurige stress heeft een negatief effect op de mogelijkheid om een goede keuze te maken.
- Chronische stress is slecht voor lichaam een geest. Dit vergroot het gevaar op hart- en vaatziektes en de kans op overgewicht.
- Armoede heeft invloed op de cognitieve functies van de hersenen, aldus neurowetenschapper Erik Scherder. Doordat iemand veel stress ervaart kan bijvoorbeeld invloed hebben op het beslissingsvermogen. De acute geldproblemen nemen je in beslag, daardoor is er bijvoorbeeld ook minder aandacht voor de lange termijn en is men alleen bezig met diens primaire behoeften.
Mogelijkheden om deel te nemen aan de maatschappij nemen af
Ook kan armoede er voor zorgen dat iemand in een maatschappelijk isolement raakt. Door een beperkt budget nemen de mogelijkheden om deel te nemen aan activiteiten af. Je doet minder makkelijk mee aan sociale uitjes of kunt het vervoer hierheen niet betalen. Ook de kosten voor een telefoon, computer of internet zorgen ervoor dat je minder goed mee kunt doen. De mogelijkheid om ergens te komen, contact te leggen of jezelf te voorzien van informatie wordt daardoor ook een stuk lastiger. Door dit alles voelen mensen die in armoede leven zich vaker eenzaam.
Gevolgen voor kinderen die opgroeien in armoede
Opgroeien in armoede kan grote gevolgen hebben voor kinderen, aldus het Nederlands Jeugd Instituut). Bij kinderen die opgroeien in een gezin met financiële problemen is er vaak onvoldoende geld voor schoolspullen, een vakantie, spellen of speelgoed, uitjes buiten de deur of budget om de verjaardag te vieren. Ze sporten minder, volgen minder muziekles en gaan minder vaak een dagje naar de speeltuin. Die activiteiten buiten de deur kosten namelijk geld. Kinderen uit een laag-inkomensgezin nodigen ook minder vaak vrienden uit, bijvoorbeeld voor een verjaardag, om te spelen of te blijven eten.
Soms is er bij deze kinderen thuis geen geld voor een (goed) ontbijt. Zonder ontbijt naar school leidt tot concentratieproblemen en minder leervermogen. Maar daarnaast levert het ook stress en schaamte op. Kinderen in armoede durven vaak geen informatie te delen over hun thuissituatie.
De gezondheid van kinderen die opgroeien in armoede is vaak minder goed. Hoe langer een gezin met geldzorgen leeft, hoe meer kinderen en jongeren gevoelens van angst en afhankelijkheid hebben. Kinderen krijgen de stress van hun ouders mee. Ook zijn ze zich er vaak bewust van dat alles geld kost en dat hun ouders niet genoeg geld hebben. De gevolgen zijn naast mentaal ook fysiek: zoals hoofdpijn, buikpijn of vermoeidheid. Door de stress kunnen je hersenen minder goed ontwikkelen en dat heeft effect op je schoolprestaties.
Kinderen die opgroeien in gezinnen waar armoede is, kunnen niet zomaar de school kiezen die ze leuk vinden. Sommige scholen stellen bijvoorbeeld een bepaald merk laptop of een iPad verplicht. Dat is soms een reden om voor een andere school te kiezen, verder weg of misschien minder goed aangeschreven.
Bronnen
Onderzoeken Armoedefonds, te raadplegen via: www.armoedefonds.nl/onderzoek
Nederlands Jeugd Instituut. Gevolgen van armoede op het welbevinden van kinderen
Centraal Bureau voor de Statistiek (2023). Armoede & sociale uitsluiting 2023.
Ipsos I&O (2024). Verzorgingsarmoede in Nederland en België.
Rijksoverheid (2024). Nieuwsbericht over het aanpakken van hoge schulden.
Nibud (2024). Rapport Geldzaken in de praktijk.
CBS, Nibud en SCP (2024). De nieuwe methode om armoede in Nederland te meten.
BNR (2023). CPB: Meer armoede in 2024, ondanks stijgende koopkracht.
Unicef (2023). Zorgelijk: het aantal kinderen dat in Nederland opgroeit in armoede stijgt.
Humanitas (2024). Humanitas signaleert meer en grotere geldproblemen.
Rode Kruis (2024): 450.000 mensen in Nederland in verborgen voedselnood.